30 kwietnia w limanowskiej książnicy odbyło się spotkanie autorskie z Akosem Engelmayerem, byłym ambasadorem Węgier w Polsce. Zorganizował je limanowski oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, przy współpracy z MBP.
Licznie przybyłe audytorium i samego autora przywitała na początku pełnomocnik burmistrza ds. MBP Joanna Michalik. Następnie mikrofon trafił w ręce prezes limanowskiego oddziału PTH Magdaleny Dyląg, która w kilku zdaniach zaprezentowała biogram i postać pana Akosa Engelmayera, po czym głos zabrał sam gość. Były ambasador Węgier najpierw przybliżył zebranym życiory pisarza Ferenca Molnara, kojarzonego powszechnie jako autor lektury szkolnej „Chłopcy z Placu Broni”. Pochodził on z rodziny żydowskiej. Z wykształcenia był prawnikiem, ale od dziecka interesował się literaturą i jednocześnie sam wykazywał spore umiejętności pisarskie. Karierę rozpoczął jako dziennikarz (w wieku 18 lat). Wówczas nawiązał współpracę z kilkoma czasopismami. Na jesieni 1914 roku trafił na linie galicyjskiego frontu I wojny światowej jako wysłannik budapeszteńskiej gazety „Est”. Śledził i relacjonował dla prasy potyczki armii austro-węgierskiej zaciekle broniącej się przed ofensywą Rosjan. Z wielką ekspresją literacko-dziennikarską – ale i zarazem dokładnością – opisał rzeczywistość Wielkiej Wojny, wraz z jej okrucieństwem i chwałą. Rejestrował wszystko, niczym kamerzysta. Efektem tego były zgromadzone przez niego zapiski, które zostały wydane na Węgrzech w latach 20-tych XX w. W roku obecnym ukazała się ich polskojęzyczna edycja z tłumaczeniem właśnie Engelmayera. Tutaj autor następnie opowiedział o problemach związanych z polskim wydaniem pracy Ferenca Molnara. Zdradził, że książkę przetłumaczył z języka węgierskiego w okresie stanu wojennego, gdy był bez pracy. Jednakże przez długi czas nie mógł dostać pozwolenia na publikację. W dalszej części spotkania publicysta poprosił jednego z uczestników – członka limanowskiego oddziału PTH Karola Wojtasa – o przeczytanie wybranych fragmentów zapisków, które w międzyczasie szeroko komentował. Wybrane cytaty koncentrowały się przede wszystkim wokół wspomnień związanych z wydarzeniami wojennymi spod Limanowej. Ukazywały również życie codzienne na wojnie i nastroje ludzi, których Molnar spotykał na swej drodze.
W omawiane fragmenty dotyczące tych wydarzeń i faktów Akos Engelmayer umiejętnie i ciekawie wplatał wątki autobiograficzne, przedstawiając losy swoje i swych rodaków w czasach II wojny światowej i stalinizmu, powstania węgierskiego 1956 roku i kolejnych lat komunizmu. Następnie była dyskusja. Audytorium zadawało pytania a autor otwarcie a zarazem wyczerpująco i momentami dość zabawnie odpowiadał. Nawiązywał często do wielowiekowych przyjaznych relacji polsko – węgierskich. Donośnie, autentycznie i wzruszająco (chyba) dla samego autora zabrzmiały słowa podziękowania dla Polski i Polaków za udzielane Węgrom wsparcie w przeszłości i w obecnych czasach (m.in. 15 marca b.r. w Budapeszcie). Wypowiedziane przez byłego ambasadora słowa „Dziękuję Ci Polsko”, zostały przyjęte gromkimi brawami. Engelmayer porównał przyjaźń oraz wzajemną pomoc naszych narodów do górskiego strumienia płynącego w Dolomitach. Dużo pytano i dyskutowano o tożsamości. Limanowianie obecni na sali mogli się dowiedzieć m.in. jak ważna jest dla tożsamości narodowej Węgrów nazwa Limanowa i bitwa pod Limanową. Jak podkreślił pan Akos, wydarzenia spod Limanowej są mocno i trwale w niej zakorzenione, szczególnie na węgierskiej prowincji. Na zakończenie spotkania zaproszony gość wszystkim chętnym rozdawał autografy, wpisywał dedykacje w egzemplarze „Galicji”, kuluarowo dyskutował.
„Galicja 1914 – 1915. Zapiski korespondenta wojennego” Ferenca Molnara to książka, która jest obowiązkową lekturą pasjonatów Wielkiej Wojny i C.K. Monarchii, ale także osób zainteresowanych historią Ziemi Limanowskiej i samej Limanowej. Publikacja wraz z dedykacją tłumacza jest w zbiorach MBP. Zachęcamy do sięgnięcia po nią.
Akos Engelmayer. Ur. 1938, uczestnik powstania węgierskiego w 1956 roku, pierwszy ambasador wolnych Węgier w Polsce w latach 1990 – 1995, historyk, dziennikarz, dyplomata, wykładowca akademicki, wielki orędownik przyjaźni polsko – węgierskiej.
Foto: Michał Wojtas
