W minioną niedzielę w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej została uroczyście otwarta wystawa pt. HOMO SCRIBENS, której organizatorem jest Polskie Towarzystwo Kaligraficzne, Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej oraz Krakowska Szkoła Kaligrafii & Iluminatorstwa i Dziedzin Pokrewnych.
Jest to pierwsza wystawa kaligraficzna prezentowana przez artystów – skrybów i iluminatorów prezentowana dla szerszego grona odbiorców. Wśród prac znajduje się także dzieło znanego polskiego grafika Franciszka Otto – laureata trzeciej i czwartej edycji konkursu International Digital Type Design Contest.
W trakcie wernisażu ponad 70 obecnych gości miało przyjemność posłuchać wykładu Grzegorza Barasińskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Kaligraficznego. Ponadto Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej rozdało dyplomy dla najbardziej wytrwałych uczestników wakacyjnej edycji „Małe skryptorium”, czyli: Joanny Raczek, Barbary Wawrzyniak, Kamila Wawrzyniak, Julii Michalik, Aleksandry Michalik oraz Izabeli Bubuli.
Kaligrafia była niegdyś rzemiosłem, a zarazem sztuką. Przed wiekami i dziesiątkami lat każdy, kto umiał się nią posługiwać, należał do nielicznego grona osób mogących zgłębiać tajniki nauki. Najpiękniejsze ozdobne pisma połączone z iluminacją używane do cennych pozycji książkowych były wykonywane przez mistrzów tej sztuki i stanowią one prawdziwe arcydzieła. Obecnie techniki kaligrafowania są coraz mniej znane współczesnemu społeczeństwu, głównie ze względu na coraz powszechniejsze tworzenie tekstu przy użyciu komputerowej klawiatury.
W rzeczywistości każdy z nas powinien dążyć do stania się homo scribens, człowiekiem piszącym. – mówi Grzegorz Barasiński – Jednak wystawa tak zatytułowana w centrum zainteresowania nie stawia wszystkich użytkowników pisma, lecz tych, którzy w piśmie widzą narzędzie do tworzenia sztuki, arcyrzemiosło, doskonałą formę przekazywania treści. Wystawa prezentuje prace polskich artystów – skrybów i iluminatorów. Pojawiają się tu prace w wielu językach, wykorzystują alfabety łaciński, hebrajski, ruski, tengwar, a nawet znaki japońskie. Różnorodność stylów, bogactwo technik, przepych materiałów rękopiśmiennych towarzyszą tej wystawie, gdzie prace uczniów wiszą obok prac nauczycieli, prace członków Polskiego Towarzystwa Kaligraficznego obok twórców niezależnych. Niektóre prace powstawały w zaciszu domowym i jest szczęściem dla odwiedzających, że te prace wyjdą z szuflady i znajdą się na wystawie; inne powstawały podczas warsztatów organizowanych przez Krakowską Szkołę Kaligrafii, Iluminatorstwa & Dziedzin Pokrewnych – np. podczas Letniej Szkoły Kaligrafii w Wigrach.
Uprawnione jest mówienie o homo scribens – szczególnym typie człowieka. Wzór do naśladowania stanowią nie tylko mnisi żyjący we wspólnocie, ale również świeccy, którzy organizowali się na wzór chrześcijańskich wspólnot, aby tworzyć manuskrypty. To zdecydowanie nie jest typowa manufaktura, zakład pracy, przedsiębiorstwo – przykład Fratres Vitæ Communis, Braci Wspólnego Życia, pokazuje, że bycie skrybą to styl życia, umiłowanie Słowa, podążanie za pięknem. Współcześnie odbywające się obozy kaligraficzne czerpią z takiej atmosfery pracy, a obcy ludzie mimowolnie stają się braćmi pióra. Słowo pisane i książka – to wielka wartość dla człowieka.
Kaligrafia to dyscyplina na wskroś humanistyczna, w najlepszy sposób uczłowieczająca, sprawiająca, że człowiek staje się lepszym; kaligrafia to praca nie dla bezmyślnych kopistów, ale dla prawdziwych humanistów, ludzi z szerokimi horyzontami, wieloma zainteresowaniami. Wybitnie specyficzna praca – wspólnoty, komuny, wyrosłe chociażby wokół szlachetnego uprawiania ziemi nie ocierają się o sacrum tak, jak ci, którzy pracują przy książce rękopiśmiennej. Wprawdzie pracy kaligrafa nie otacza się już niemalże czcią, jaka przysługiwała literom w kulturach, gdzie pismo jest darem bogów, ale kaligrafia nadal zbliża nas do sacrum – nie tylko przez treść kaligrafowanego tekstu, ale przez samą czynność kaligrafowania. I to wie tylko homo scribens, kaligraf, ale nie każdy człowiek, który jest piśmienny.
Ekspozycja jest dziełem około 50 współczesnych artystów z całej Polski, którzy zgłębiają tajniki tej ginącej sztuki. Zwiedzający mogą podziwiać prace zarówno kaligrafów zrzeszonych w ramach organizacji, ale także tych tworzących indywidualnie. Swoje prace prezentują: Grażyna Bagińska (Szczecin), Wojciech Baran – Adalbertus (Rzeszów), Anna Barasińska (Kraków), Grzegorz Barasiński (Kraków), Marcin Bronowicki (Warszawa), Anna Chłopik (Kraków), Celina Cieślak (Poznań), Marianna Cieślak, (Poznań), Wojciech Czajka (Kraków), Karolina Czochańska (Choroszcz), Aleksandra Ćwikowska (Bydgoszcz), Joanna Danak (Bydgoszcz), Aleksandra Fedorowicz-Jackowska (Warszawa), Marcin Franczak (Warszawa),Ewa Frączyk (Łódź), Barbara Galińska (Warszawa), Ewa Głazek (Kraków), Michał Grabka (Kraków), Anna Hoffmann – Niedek (Warszawa), Anna Hubiak (Kraków), Faustyna M. Klęczar (Osiek k. Oświęcimia), Adam R. Kłodecki (Warszawa), Ewa Królik (Wodzisław Śląski), Jolanta Kruszewska (Kraków), Lidia Marek-Jurkowska (Limanowa), Franciszek Otto (Nakło n. Notecią), Katarzyna Pajor-Seremak (Kraków), Tatiana Paszenda- Królik (Wodzisław Śląski), Barbara Peliwo (Warszawa), Małgorzata Petzel (Płock), Małgorzata Pogódź (Kraków), Leszek Posiewała (Posiewała), Olga Praga (Warszawa), Piotr Praga (Warszawa), Jadwiga Rusztecka (Warszawa), Ewa Sankowska (Kamień Pomorski), Kamil Sokołowski (Tarnów), Marcin Świątkowski (Kraków), Bogdan Tarnowski (Kraków), Aleksandra Tomaszewska (Gliwice), Zofia Trębińska (Warszawa), Hanna Wasiak (Nałęczów), Agnieszka Węgrowska (Poznań), Małgorzata Wiernowolska – Cieślak (Poznań), Zuzanna Wiśnicka – Tomalak (Łódź), Joanna Zakrzewska (Gdańsk), Hanna Zubrzycka (Łódź).
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do końca września w godzinach pracy Muzeum wt. – niedz. – godz. 9.00 – 17.00). Zapraszamy do zwiedzania!
