Chór męski im. Ks. Józefa Hajduka przy parafii p.w. Michała Archanioła w Mszanie Dolnej obchodzi 70 lat swojej działalności. Z naszą kamerą wybraliśmy się do remizy OSP w Mszanie Dolnej, gdzie w jednym z pokoi na poddaszu – dwa razy w tygodniu chórzyści spotykają się aby ćwiczyć.
Powstał w lutym 1945 roku. Członkowie zespołu rekrutowali się z przedwojennych chórów Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży oraz rezerwistów wojskowych. Pierwszy koncert odbył się jesienią 1945 roku na uroczystości sprowadzenia prochów pomordowanych mieszkańców Mszany Dolnej.
Aktualnie chór liczy 35 członków, śpiewa w układzie czterogłosowym. Jego skład zasługuje na uwagę z socjologicznego punktu widzenia. Tworzą go członkowie reprezentujący wszystkie grupy społeczne: rolnicy, robotnicy, nauczyciele, inżynierowie, przedsiębiorcy, uczniowie. Pracuje systematycznie. Próby odbywają się dwa razy w tygodniu – wtorki i czwartki po dwie godziny, co pozwala na właściwe przygotowanie do występów oraz pracę nad rozwojem repertuaru.
Repertuar zawiera pieśni religijne obejmujące cały rok liturgiczny: adwentowe, kolędy pasyjne, maryjne, eucharystyczne i pieśni różne. Istotną część stanowią pieśni świeckie: o tematyce patriotycznej, ludowej i o charakterze rozrywkowym. Część religijną stanowią pieśni służące oprawie uroczystości kościelnych, ale są wśród nich również formy bardziej złożone i utwory ambitniejsze. Pośród nich: „Laudate Dominum” i „Missa brevis” Ch. Gounoda, „Ave verum” W. A. Mozarta, „Alleluja” z oratorium „Mesjasz” J. F. Händla, Modlitwa Kapłana wg chóru z opery „Nabucco” G. Verdiego, Kantata Wielkanocna „Chrystus Zmartwychwstał”, dwie msze gregoriańskie, „Parce Domine” z kantaty „Zdjęcie z Krzyża” F. Nowowiejskiego.
W repertuarze znajdują się również utwory S. Moniuszki, M. Gomółki, J.S. Bacha, J.A. Matlakiewicza, G..P. da Palestriny. Niektóre z pieśni świeckich: „Gaude Mater Polonia”, „Pierwsza brygada”, „Cześć polskiej ziemi”, „Hej dziewczyno”, „Serce w plecaku”, „O mój rozmarynie”, „Rozszumiały się wierzby…”, „Na bój, na bój”, „O ziemi ojców”, ludowe: „Weź konia do stajni, „Hale” i inne.
Aktywność chóru rozwija się w kilku kierunkach: związanym z kultem religijnym, w sferze społecznej, w sferze prywatnej (udział w ślubach, pogrzebach, jubileuszach), związanym z wyjazdami do innych miejscowości i za granicę.
Pierwszym dyrygentem był krakowianin Stanisław Maruszewski, członek chóru akademickiego. Dla początków rozwoju duże znaczenie miało działanie ks. Józefa Hajduka – dyrygenta od 1948 roku. Obecnie chór prowadzi dyrygent, organista Piotr Wójcik.
Istotną część pracy chóru stanowi udział w uroczystościach religijnych związanych z parafią. Obejmuje oprawę muzyczną mszy niedzielnych oraz wszystkich uroczystości i wydarzeń w ciągu roku. Wśród nich udział w corocznej drodze krzyżowej ulicami miasta w Wielki Piątek, pielgrzymce do Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Limanowej, nabożeństwach związanych z objawieniami w Fatimie, procesjach Bożego Ciała, jubileuszach kapłanów pochodzących z Mszany Dolnej, uroczystościach związanych peregrynacją figury Michała Archanioła z Gargano, wizytach duszpasterskich biskupów. Aktywność w tym zakresie obejmuje także wydarzenia w nowej parafii p.w. Miłosierdzia Bożego do czasu jej powstania. Ważnym wydarzeniem był udział chóru w uroczystościach wmurowania kamienia węgielnego i poświęcenia nowego kościoła, na których był obecny ksiądz kardynał Stanisław Dziwisz. Dużym przeżyciem było uczestnictwo w powitaniu papieża Jana Pawła II w Nowym Targu.
Inną częścią pracy jest działanie w sferze publicznej, współpraca z samorządami miasta i gminy. Znajduje ona wyraz w udziale w uroczystościach państwowych z okazji Święta Konstytucji 3 Maja, Święta Niepodległości, wydarzeniach związanych z pracą samorządu, w tym mszy na inaugurację nowo wybranych organów samorządowych.
W smutnych dniach po śmierci papieża Jana Pawła II w 2005 roku chór towarzyszył modlitwie podczas uroczystości żałobnej zorganizowanej 7 kwietnia przez samorządy gmin gorczańskich, która zgromadziła kilka tysięcy uczestników. Ponadto chór uczestniczy w uroczystościach organizowanych przez zakłady pracy i organizacje społeczne. W ostatnich latach były to: Spółdzielnia Pracy „Meblomet”, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc chłopska”, Zakład „Inco Veritas” – obecnie Techniflex, Klub Sportowy Turbacz, Zagórzański Uniwersytet Trzeciego Wieku, Zespół Szkół Techniczno-Informatycznych, Ochotnicza Straż Pożarna i jej Orkiestra Dęta oraz koncert dla akcji Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Do tradycji należą koncerty kolęd organizowane w kościele lub Miejskim Ośrodku Kultury.
Jednym z przejawów aktywności chóru w sferze publicznej jest udział w uroczystościach patriotycznych. Od lat sześćdziesiątych chór uczestniczył w spotkaniach rocznicowych żołnierzy z Pierwszego Pułku Strzelców Podhalańskich AK w Szczawie. Od dwudziestu lat uczestniczy w takich spotkaniach organizowanych przez byłych żołnierzy oddziału AK „Adama” Stachury w Glisnem w dniu 15 sierpnia.
W całym okresie swojego istnienia chór aktywnie uczestniczy w życiu muzycznym, obejmuje to głownie udział w licznych konkursach, przeglądach, festiwalach chórów i orkiestr. Należą do nich między innymi coroczne konkursy chórów w Kamienicy, w których często był laureatem oraz Zagórzańskie Spotkania Chórów „Laudate Dominum” w Mszanie Dolnej organizowane przy współudziale samorządu miasta i powiatu.
Ponadto chór uczestniczył między innymi w Festiwalu Pieśni Pasyjnej w Żorach, w przeglądach chórów w Wadowicach i Krakowie z repertuarem kolęd, w przeglądzie chórów w Ludźmierzu. Uzupełnieniem w tym zakresie jest zbiór dyplomów i innych pamiątek wręczanych w z tej okazji oraz płyta z nagraniem kolęd w wykonaniu chóru. Na szczególne podkreślenie zasługują zapoczątkowane w roku 2000 koncerty z okazji święta patronki chórzystów, św. Cecylii. Te coroczne występy odgrywają ważną rolę w rozwoju chóru i stanowią ciekawą propozycję dla słuchaczy. Repertuar zawiera wartościowe utwory muzyki sakralnej i świeckiej, daje możliwość zaprezentowania słuchaczom różnych form wykonania: soliści, instrumentaliści, chóry, organy.
Z czasem koncert przerodził się w formę szerszą przeglądów chórów zagórzańskich. Zespół od początku zaangażowany jest w Zagórzańskie Spotkania Chórów „Laudate Dominum”, które od ośmiu lat organizowane są w Mszanie Dolnej. Są znaczącą imprezą muzyczną, która ma na celu zaprezentowanie dorobku artystycznego chórów z okolicy, pielęgnowanie muzyki chóralnej, dzielenie się doświadczeniami i osiągnięciami, promowanie i inspirowanie wartościowej twórczości muzycznej.
I tak na samym początku współorganizowania imprezy, w 2007 roku przegląd odbył się pod patronatem ówczesnego Przeora Jasnej Góry o. Bogdana Waliczka, który wcześniej był w naszym mieście wikariuszem. Otrzymał on tytuł Honorowego Obywatela Miasta, a w ramach przeglądu chórów wystąpił kwartet z Jasnej Góry. Drugi przegląd objął swoim patronatem Opat Benedyktynów z Tyńca – o. Bernard Sawicki i wystąpił chorał gregoriański. W 2009 roku, trzecia edycja odbyła się pod honorowym patronatem ks. dr Roberta Tyrały – prezydenta Polskiej Federacji Chórów Pueri Cantores, a my gościliśmy Chór mieszany Katedry na Wawelu pod batutą Andrzeja Korzeniowskiego. Kolejny rok należał do naszych słowackich chórzystów z partnerskiego miasta Nižná – przegląd odbywał się w ramach Zagórzańsko-orawskiej konfrontacji kultur.
W 2011 roku zaprosiliśmy chór gospel „Angeli” z Sieprawia – to tam odbywają się najsłynniejsze warsztatów gospel w całej Małopolsce. W 2012 roku honorowy patronat nad przeglądem chórów objął ks. Prałat Józef Poręba, długoletni proboszcz Bazyliki Matki Bożej Bolesnej w Limanowej. Dłuższym wstępem uraczył nas limanowski chór „Canticum Iubilaeum”. Siódma edycja naszego przeglądu odbyła się we współpracy z Urzędem Marszałkowskim. Otrzymaliśmy dofinansowanie w ramach programu „Małopolska – Nasz Region, Nasza Szansa”. Na przegląd zaprosiliśmy Chór Mariański z parafii NMP z Lourdes w Krakowie z dyrygentem dr Janem Rybarskim. Podczas ósmej edycja w 2014 roku po raz pierwszy zaprezentował się nowopowstały chór parafialny z drugiej mszańskiej parafii Bożego Miłosierdzia. Gościem przeglądu był chór parafialny „Laudate Dominum” z Myślenic.
W działaniu upowszechniającym muzykę chór utrzymuje kontakty i wymianę z chórami z Limanowej, Niedźwiedzia, Kamienicy, Rabki, Ludźmierza, Niżnej – naszej partnerskiej gminie na Słowacji. Występował również w wielu miejscowościach. Śpiewał w Katedrze na Wawelu, Zakopanem, w Bazylice w Wadowicach, w Myślenicach, w Rabce podczas koncertu kolęd. Kilka razy stanowił oprawę mszy w kaplicy Św. Faustyny transmitowanej przez Telewizję Kraków, kilka razy śpiewał również w Bazylice Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach.
Na uwagę zasługuje też współpraca z Ochotniczą Strażą Pożarną w Mszanie Dolnej, pod której patronatem chór funkcjonował przez pewien okres jako Towarzystwo Śpiewacze. Efektem tej współpracy było trzecie miejsce w przeglądzie orkiestr i chórów w Nowym Sączu. Obecnie chór korzysta nieodpłatnie z pomieszczeń w Domu Strażaka, gdzie ma swoją siedzibę – miejsce do prób.
Wydarzeniami dla chórzystów były również wyjazdy za granicę. Szczególnie pozostała w pamięci wizyta u Jana Pawła II – audiencja w październiku 1994 roku. Wtedy chór otrzymał specjalne błogosławieństwo Papieża poświadczone stosownym dyplomem. W czasie tej podróży chór występował w kilku innych miastach. Zaśpiewał również na cmentarzu pod Monte Cassino. Podróż do Lwowa w 2003 roku zaowocowała dwukrotnym występem w Katedrze Lwowskiej podczas uroczystości przeniesienia kopii Całunu Turyńskiego z katedry greckokatolickiej do katedry p.w. Najświętszej Marii Panny. Chórzyści spotkali się również z Metropolitą Lwowskim kardynałem Marianem Jaworskim. Na Cmentarzu Łyczakowskim śpiewem oddali hołd „Orlętom”, a w Gródku wystąpili z koncertem dla miejscowych Polaków.
W 2006 roku była podróż na Litwę i śpiew w Katedrze Wileńskiej oraz spotkanie się z tamtejszą Polonią. Także śpiew w Ostrej Bramie i dla przechodniów na placu. Chórzyści odwiedzili cmentarz na Rossie śpiewając na grobie matki Józefa Piłsudskiego. W muzeum Adama Mickiewicza zabrzmiała pieśń Gaude Mater Polonia.
W roku 2010 chór odbył pielgrzymkę szlakiem benedyktyńskim przez Słowację, Węgry, Austrię i Czechy. Wszędzie zaznaczał swoją obecność śpiewem. Szczególne znaczenie miała wizyta w Sanktuarium Matki Bożej w Mariazell, gdzie chór dał oprawę muzyczną mszy św.
Uwzględniając nieprzerwaną pracę chóru od 1945 roku, jego istnienie można uznać za fenomen społeczny, tym bardziej, że chóry męskie poza Krakowem – należą raczej do rzadkości. To powoduje, że często samo pojawienie się takiego zespołu budzi wśród słuchaczy zaskoczenie i ciekawość. Długoletnia praca chóru pełni w regionie istotną rolę w popularyzacji śpiewu i muzyki, przygotowaniu do ich odbioru i przeżywania oraz szerzeniu kultury muzycznej.
Informacja o pracy chóru nie byłaby pełna, gdyby pomijała osobisty wkład wielu jego członków, którzy w zachowaniu ciągłości pracy spełnili szczególną rolę. Nie do rzadkości należała i należy sytuacja, gdy uczestnicy chóru śpiewali dziesięciolecia. Wśród nich członkowie założyciele; panowie Władysław Popiołek (bas) i Józef Sitkowski (tenor) aktywnie pracowali ponad 60 lat, Jan Znachowski (tenor) 57 lat.
W obecnym składzie jest także wielu chórzystów z długoletnim stażem; panowie Michał Kotarba (tenor) 59 lat, Michał Ciężadlik (baryton) 58 lat, Julian Antosz (baryton) 57 lat, Józef Węglarz (tenor II) 55 lat, Stanisław Kowalczyk (tenor) 50 lat. Członkowie ci mają ogromną zasługę w trwaniu chóru, dzięki ogromnemu doświadczeniu w pracy nad repertuarem i utrzymaniu dobrego poziomu wykonania.
Na uznanie zasługuje również długoletnia praca dyrygentów. Pan Władysław Mokwa prowadził chór przez 32 lata. W roku 1977 odznaczony został przez papieża Pawła VI medalem „Pro Ecclesia et Pontifice”. Obecnie prowadzący chór pan Piotr Wójcik czyni to już 20 lat.
Uczestnictwo w licznych i różnorodnych wydarzeniach z życia mieszkańców również silnie wiąże społeczność lokalną, szczególnie gmin, które określić można jako ziemię orkanowską (gmina Niedźwiedź, gmina Mszana Dolna i miasto Mszana Dolna). Troska o dobrą jakość wykonania utworów, dobór repertuaru, czystość brzmienia i współbrzmienia sprawiają, że występy chóru są ciepło przyjmowane przez słuchaczy, życzliwie komentowane. Kontakty w regionie, udział w imprezach kulturalnych, organizowanie spotkań towarzyskich z rodzinami, coroczne spotkania noworoczne z symbolicznym opłatkiem z udziałem rodzin i sympatyków chóru wzmacniają więzi społeczne międzyludzkie.
Opracował: Franciszek Rusnarczyk
