Burmistrz Mszany Dolnej Anna Pękała oraz wójtowie gmin Mszana Dolna i Niedźwiedź, Bolesław Żaba i Rafał Rusnak podpisali deklarację współpracy w zakresie działań ekologicznych. Konferencja pod hasłem „Zielony Dzień Samorządowca” została zorganizowana w amfiteatrze w parku dworskim hr. Wodzickich w Porębie Wielkiej.
W pierwszej części konferencji samorządowcy przedstawili rozpoczęte lub planowane działania w każdej z gmin. Gospodarz, wójt Rafał Rusnak, podkreślił, że samorządy są odpowiedzialne za porządek i ład w przyrodzie, tym bardziej, że tereny trzech współpracujących gmin są bardzo atrakcyjne. Jako najważniejsze cele działań ekologicznych w gminie Niedźwiedź wskazał wymianę źródeł ogrzewania, termomodernizację budynków, rozbudowę sieci kanalizacyjnej, inwestycje w odnawialne źródła energii, promocję ekologicznych produktów żywnościowych oraz eliminowanie starych nawyków wyrzucania odpadów do lasów, potoków i rzek. Z kolei wójt Bolesław Żaba wymienił następujące działania w gminie Mszana Dolna: poprawa stanu powietrza poprzez wymianę pieców, racjonalizowanie gospodarki odpadami, zorganizowanie kampanii edukacyjnych, rozbudowa kanalizacji (obecnie trwają prace w Rabie Niżnej), promocja lokalnych produktów w ramach marki „Zagórzańskie Dziedziny” oraz ograniczanie ilości odpadów, również w Urzędzie Gminy. Burmistrz Anna Pękała odczytała deklarację miasta Mszana Dolna, która zawiera plan analizy różnych sfer działalności („Dalej EKO”), umożliwienie mieszkańcom korzystania z miejsc związanych z rekreacją i zdrowiem („Bądźmy zdrowi”), dbałość o środowisko i zrównoważony rozwój („Zielony balans”), współpracę z mieszkańcami w zakresie ekologii („Działajmy razem”), ograniczenie zużycia papieru (m.in. poprzez wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów), promocję lokalnych produktów. Podsumowaniem wystąpień było podpisanie porozumienia zagórzańskich gmin.
Kolejną częścią konferencji był panel dyskusyjny pt. „Instytucje i ekologia”. Justyna Jesionek, kierownik doradców energetycznych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, przybliżyła rolę doradców, którzy prowadzą szeroko rozumiane działania informacyjno-edukacyjne, współpracując z gminami. Prelegentka podkreśliła szkodliwość używania kotłów bezklasowych. Przypomniała, że zgodnie z małopolską uchwałą antysmogową do 2023 r. takie kotły powinny zostać wyeliminowane. Z kolei do 2027 r. musi nastąpić likwidacja kotłów IV i V klasy. Ponadto od 1 stycznia 2021 r. w Małopolsce obowiązuje zakaz udzielania dofinansowania na zakup kotłów na węgiel. Wszystkie gminy są zobligowane do zatrudnienia ekodoradcy, który będzie pomagał mieszkańcom w uzupełnianiu wniosków. Do tej pory takie stanowisko zostało utworzone tylko w gminie Mszana Dolna, pozostałe dwie gminy są w fazie negocjacji. Z danych statystycznych przedstawionych przez Justynę Jesionek wynika, że najwięcej wniosków w ramach programu „Czyste Powietrze” złożyli mieszkańcy gminy Mszana Dolna (209, w tym 160 podpisanych umów). Z gminy Niedźwiedź wpłynęły 132 wnioski, a podpisano 90 umów. Mieszkańcy miasta Mszana Dolna złożyli natomiast 119 wniosków, 101 umów podpisano. Poza „Czystym Powietrzem” popularnością cieszy się też program „Mój Prąd” oraz ulga termomodernizacyjna. Jako druga głos zabrała Katarzyna Szybiak. Zastępczyni wójta gminy Mszana Dolna podkreśliła sukces akcji „Czysta Gmina Mszana Dolna”. Była to inicjatywa oddolna, zapoczątkowana przez Kamila Wojtyczkę i Michała Bieńka, w której spontanicznie wzięli udział mieszkańcy wszystkich miejscowości przy wsparciu radnych. Sprzątano przede wszystkim lasy, potoki i przydrożne rowy. Choć zaangażowanie jest budujące, to ilość zebranych odpadów zatrważa. W czasie jednodniowej akcji zebrano 10 ton śmieci. Janusz Matoga, przewodniczący Rady Miejskiej w Mszanie Dolnej, przybliżył proekologiczne działania zapoczątkowane w poprzednich kadencjach – montaż solarów, wymianę kotłów na gaz i ekogroszek. Duże znaczenie ma uruchomienie Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (jedynego na terenie trzech gmin), gdzie mieszkańcy mogą oddać elektrośmieci czy odpady wielkogabarytowe. Przewodniczący wymienił również inicjatywy radnych – jadłodzielnię Radosława Rusnarczyka czy akcję „Sadzonki za szkło” (wcześniej „Czekolada za szkło”) Michała Liszki. Burmistrz, radni i mieszkańcy uczestniczyli też w sprzątaniu w ramach „Operacji Mszanka” i „3 czwartków dla Ziemi”. Z kolei Franciszek Rapciak, wiceprzewodniczący Rady Gminy Niedźwiedź, skupił się na konieczności ochrony wód poprzez rozbudowywanie sieci kanalizacyjnej. Ostatnio taką inwestycję prowadzono w Koninkach. Zwrócił również uwagę na konieczność edukowania najmłodszych. Jako ostatni w tej części konferencji głos zabrał Roman Duchnik, prezes zarządu i dyrektor spółki „Górna Raba”. Podkreślił, że zawsze był zwolennikiem wspólnych działań samorządów, ponieważ powietrze i woda nie znają granic. Współpraca w zakresie ich ochronny między samorządami powinna być zatem naturalna, tym bardziej, że możliwości oczyszczalni w Mszanie Dolnej i Lubniu są prawie całkowicie wykorzystane i konieczna jest rozbudowa, co wiąże się z wysokimi kosztami. Obecnie do kanalizacji podłączonych jest 1218 gospodarstw domowych w Mszanie Dolnej, 608 w gminie Niedźwiedź i 2828 w gminie Mszana Dolna. Oczyszczalnia przyjmuje też ścieki ze zbiorników przydomowych. Roman Duchnik zwrócił uwagę, że większość zbiorników opróżniana jest jeden raz w roku. Pozwala to sądzić, że szamba są nieszczelne. Do oczyszczalni trafia natomiast bardzo gęsty osad. Na koniec prezes spółki zaapelował do samorządowców, by domagali się zwiększenia poziomu dofinansowania na rozbudowę kanalizacji w gminach w ramach „Polskiego Ładu”. Jest to zadanie bardzo kosztowne, a potrzebne.
Drugi panel dyskusyjny nosił tytuł „Działania, przyroda i ekologia”. Jako pierwszy wystąpił Janusz Tomasiewicz, dyrektor Gorczańskiego Parku Narodowego. Wśród zrealizowanych działań wymienił termomodernizację i wyposażenie w oczyszczalnie ścieków wszystkich budynków GPN. Podkreślił, że do zadań instytucji, którą zarządza, należą ochrona przyrody, działalność edukacyjna, monitoring i badania naukowe. Z kolei Mariusz Skwara przybliżył obszary działań Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, czyli ochronę zagrożonych gatunków i siedlisk. W powiecie limanowskim podjęto szereg działań we współpracy z parafiami w zakresie ochrony nietoperzy. Dzięki temu zmodernizowane zostały również zabytkowe obiekty sakralne m.in. w Szczyrzycu, Łukowicy, Kamionce Małej i Kamienicy. Olga Gałek z Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych MILA opowiedziała o budowie marki „Zagórzańskie Dziedziny”. Prelegentka zwróciła uwagę na to, że lokalna marka potrzebuje czystego środowiska. Tradycyjne potrawy przygotowywane są z naturalnych składników, a regionalne pamiątki powstają z ekologicznych materiałów. Nie do przecenienia jest również aktywizacja i integracja społeczeństwa. Silna lokalna marka pozytywnie wpływa na rozwój turystyki. Władysław Sadowski, wójt gminy Kamienica i przewodniczący Konwentu Burmistrzów i Wójtów Powiatu Limanowskiego, stwierdził, że inicjatywa zagórzańskich samorządów to krok w dobrą stronę. W gminie Kamienica, ze względu na rozproszoną zabudowę i utrudnienia w rozbudowie kanalizacji, mieszkańcy mogą ubiegać o dofinansowanie do przydomowych oczyszczalni ścieków. Wójt Kamienicy podkreślił również, że samorządowcy będą kierować do premiera pismo z informacją o barierach, z którymi się stykają np. przy współpracy z Lasami Państwowymi. Bartłomiej Zobek, podróżnik i inicjator akcji „Posprzątajmy Beskidy”, wyraził opinię, że powinny zostać wprowadzone wysokie kary za śmiecenie i lekceważenie obowiązku regularnego opróżniania szamb. Radził samorządowcom zainwestowanie w fotopułapki. Sprzątanie nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie śmiecił. Według twórcy „Kalendarza Przygód” zrównoważona turystyka jest szansą dla regionu, a jedzenie lokalnych produktów ma znaczenie globalne. Na wzrost ilości śmieci w rzekach i potokach, mimo wielu akcji sprzątania, zwrócił uwagę Witold Wielgus, reprezentujący Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie”. Podobnie jak przedmówca stwierdził, że podejście do tego problemu jest zbyt liberalne. Wiele zachowań wynika z przyzwyczajeń i mentalności. Szansą na poprawę sytuacji może być kontrolowanie i karanie tych, którzy zanieczyszczają glebę i wodę poprzez wypuszczanie ścieków. Funkcja kontrolna leży po stronie samorządów. Jacek Sopata z Koła Łowieckiego „Dzik” w swoim przemówieniu skupił się na współpracy z Gorczańskim Parkiem Narodowym w zakresie ochrony przyrody, szczególnie dbania o zwierzęta. Mirosław Cichorz ze stowarzyszenia „Koala” przybliżył uczestnikom swój pomysł na oczyszczenie górskich szlaków. „Śmieciołap” ustawiony na prywatnej posesji ma spełniać również funkcję edukacyjną. Mirosław Cichorz podkreślił, że urzędy i samorządy powinny wychodzić do ludzi i aktywnie wspierać mieszkańców w działaniach na rzecz ekologii. Ostatnim prelegentem był Zdzisław Kowalski, prezes Zarządu Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Nowym Sączu. W swojej wypowiedzi wskazał na konieczność przeprowadzenia badań, które dokładnie określą wpływ zanieczyszczeń na zarybienie.
Podczas konferencji swoje wyroby prezentowało Stowarzyszenie Rękodzielników „Zagórzańscy Pasjonaci”. O walorach tych produktów opowiadała Elżbieta Ząbczyńska. Poczęstunek przygotowało Koło Gospodyń Wiejskich „Śwarne Babki” z Łętowego. Goście mogli posilić się m.in. słynną zupą z korpieli.
Retransmisja konferencji „Zielony Dzień Samorządowca” znajduje się na facebookowym profilu naszej telewizji. Relacja z wydarzenia znajdzie się również w najbliższym wydaniu „Informacji”.
