Sanitariuszka Genowefa Kroczek została upamiętniona na Cisowym Dziale. Tablicę historyczną, przedstawiającą działalność oddziału Batalionów Chłopskich „Opór” oraz „Lotte”, odsłonili Stanisława Łazarz – właścicielka gruntu, na którym stoi tablica, oraz wójt Łukowicy, Bogdan Łuczkowski. Sobotnia uroczystość to efekt inicjatywy osób, którym zależy na upowszechnieniu wiedzy o małopolskiej „Ince”, aby mieszkańcy Limanowszyzny poznali miejsce jej działalności i tragicznej śmierci.
O tablicy mówi historyk Przemysław Bukowiec.
– Po kilku miesiącach starań wreszcie się udało! Na przełęczy Cisowy Dział (795 m n.p.m.) w Młyńczyskach, na pograniczu powiatów limanowskiego i nowosądeckiego stanęła tablica turystyczna. Na tablicy znajdują się informacje na temat miejsca pamięci narodowej. Na przełęczy 14 maja 1945 r. w czasie obławy na partyzantów dawnego oddziału „Opór”, z rąk funkcjonariusza UB zginęła sanitariuszka Genowefa Kroczek „Lotte”. Tablica zawiera informacje oraz fotografie związane z działalnością oddziału „Opór” w czasie niemieckiej okupacji, historię oraz tragiczne losy Genowefy Kroczek i informacje na temat upamiętniania sanitariuszki. O upamiętnienie tego miejsca przez lata starały się osoby związane z różnymi środowiskami (trwało to ponad 10 lat). Kilkanaście lat temu, Teofil Górka „Dywan”, narzeczony Genowefy Kroczek „Lotte” postanowił przed swoją śmiercią postawić na Cisowym Dziale obelisk, upamiętniający jego kolegów z oddziału oraz narzeczoną „Lotte”. Wówczas udało się postawić kamienny obelisk z pomocą mieszkańców osiedla na prywatnym terenie. Zabrakło jednak czasu na wstawienie odpowiedniej tablicy. Wspominał o tym Teofil Górka na trzy miesiące przed śmiercią w czasie wywiadu, który wtedy z nim przeprowadziłem. Po śmierci „Dywana”, w marcu 2011 r. jego „testament” nie został wypełniony do końca. Dlatego podjęliśmy się działań w celu upamiętnienia. Tablica turystyczna powstała dzięki wsparciu rodzin partyzanckich w ramach zbiórki internetowej, zorganizowanej przez serwis zrzutka.pl oraz wsparciu gminy Łukowica. Grunt pod wstawienie tablicy udzieliła rodzina Łazarzów, za co szczególnie kierujemy serdeczne podziękowania. Dziękujemy panu Kazimierzowi Łazarzowi, którzy służył pomocą przy powstaniu tablicy oraz w oprowadzeniu po górze Modyń. Razem z kolegą Rafałem Cabałą od 2020 r. przystąpiliśmy do intensywnych prac nad lokalizowaniem miejsc działalności „Lotte” – partyzanckie szpitaliki, punkty kontaktowe. Głównym celem było upamiętnienie miejsca obławy na przełęczy. Treść na tablicę oraz wykorzystane materiały zostały wykonane społecznie, jak również obramowanie i montaż. Za ten ostatni serdecznie dziękujemy kolegom przewodnikom beskidzkim, Adrianowi Tokarczykowi i Grzegorzowi Kumorowi, którzy znaleźli chwilę, żeby pomóc w montażu tablicy. Dziękujemy też tegorocznemu maturzyście – Jurkowi Pachutowi, że pomimo pracy i innych obowiązków, znalazł chwilę na pomoc przy montażu. Koledze Rafałowi dziękuję za wszystkie prace wykonane przed i w czasie montażu oraz liczne wyjazdy na identyfikacje mogił i grobów partyzanckich. Mamy nadzieję, że powstanie solidna publikacja o oddziale „Opór” oraz tragicznych losach partyzantów, w tym sanitariuszki „Lotte”. Dziękujemy za wsparcie inicjatywy przez gminę Łukowica na czele z panem Bogdanem Łuczkowskim – wójtem gminy! Cieszymy się, że lokalny samorząd wspiera inicjatywy upamiętniania bohaterów Małej Ojczyzny. Dziękujemy rodzinom partyzanckim za udostępnienie materiałów źródłowych i fotografii. Mamy nadzieję, że pamięć o tym miejscu zachęci do refleksji oraz ocali od zapomnienia! Zachęcamy do pieszych wędrówek i spacerów niebieskim szlakiem PTTK z Młyńczysk na Modyń przez przełęcz Cisowy Dział – to świetny punkt widokowy na Tatry, Beskid Sądecki, Pieniny oraz dolinę Dunajca. Na przełęczy przystanek z ławeczkami przed wyjściem na Modyń z wieżą widokową! – podkreśla pedagog, popularyzator lokalnej historii i przewodnik górski.
W kameralnej uroczystości wzięli udział członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych 1. PSP AK oraz Klubu Historycznego im. 1 PSP AK w Słopnicach. Odsłonięcie tablicy rozpoczęło się od krótkiego wstępu na temat historii miejsca pamięci, przedstawionego przez historyka, regionalistę – Przemysława Bukowca. Modlitwę za poległych i zmarłych żołnierzy oddziału „Opór” oraz ofiary niemieckich i sowieckich represji poprowadził ks. Benedykt Szlęzak, proboszcz parafii w Młyńczyskach. Na zakończenie Przemysław Bukowiec i Rafał Cabała poprowadzili krótki spacer, podczas którego przypomnieli wydarzenia, które miały miejsce na Cisowym Dziale w 1945 r.
– Jest to pierwsza tablica poświęcona wydarzeniom w 1945 r. na Ziemi Limanowskiej. Mamy nadzieję, że pamięć o tym miejscu zachęci do refleksji oraz ocali od zapomnienia! Do tej pory nie udało się zapewnić stosownej tablicy informacyjnej w obrębie dawnego budynku/ katowni PUBP w Limanowej – podkreśla Przemysław Bukowiec.
fot. i nagrania: Paweł Sułkowski/ SRH 1. PSP AK oraz inicjatorzy przygotowania tablicy
