120 lat działalności, niezwykle ważnej dla lokalnej społeczności. Mieszkańcy Mszany Dolnej nie wyobrażają sobie uroczystości religijnych, patriotycznych czy rozrywkowych bez Orkiestry Dętej OSP. Przyłączając się do życzeń i gratulacji, przypominamy historię zespołu w opracowaniu Karoliny Dudy.
Orkiestra Dęta OSP w Mszanie Dolnej powstała w 1902 roku. Jej innowatorem był ksiądz Wojciech Woźniczka, wikariusz parafii mszańskiej, a dyrygentem i nauczycielem muzyki został organista Gałuszka. Już w 1903 roku orkiestra zadebiutowała podczas koncertu z okazji 25-lecia Ochotniczej Straży Pożarnej w Mszanie Dolnej.
Podczas pierwszej wojny światowej zespół muzyków został wybrakowany, ponieważ większość osób powołanych zostało do wojska. Wszystkie instrumenty zostały schowane i dopiero po wyzwoleniu zespół organizowano na nowo. Młodych muzyków szkolili starsi, już doświadczeni orkiestranci, a dyrygenturę przejął Franciszek Kotarba – były dyrygent wojskowej orkiestry. Ćwiczenia odbywały się regularnie. Coraz więcej młodych osób wstępowało w szeregi orkiestry. Strażacka orkiestra uświetniała nie tylko swoje uroczystości, ale także koncertowała podczas wydarzeń państwowych i różnego rodzaju pochodach. Muzycy tworzący orkiestrę byli zżyci nie tylko ze sobą, ale z całym mszańskim społeczeństwem, co spowodowało to, iż orkiestra strażacka zyskiwała coraz to większe uznanie i sympatię, którym darzony był cały zespół.
Czas drugiej wojny światowej i okupacja, ponownie wstrzymały działania orkiestry. Przywrócenie i odbudowanie zespołu nie było łatwe. Ponowne zachęcenie młodzieży i jej nauka były utrudnione, ponieważ wyjeżdżała ona po ukończeniu szkoły podstawowej do kolejnych szkół, czasem do pracy. Dopiero po jakimś czasie miejscowe szkoły średnie i zakłady pracy zaczęły zatrzymywać młodzież, wśród której nie brakowało osób wyróżniających się uzdolnieniami i zamiłowaniem do muzyki. Gdy w okresie powojennym brakowało wśród miejscowej ludności kandydatów do pełnego kompletu zespołu orkiestry dętej, dobierano ich z okolicznych wsi.
W tym czasie orkiestrę przejął kolejny kapelmistrz – Stanisław Dawiec, który uczył się przy boku dyrygenta Franciszka Kotarby. Inwestycja w jego umiejętności okazała się bardzo cenna, ponieważ już w 1955 roku on sam rozpoczął uczyć gry na instrumentach nowych kandydatów, pochodzących z Mszany Górnej. Szybko, bo po roku nauki dołączyli do orkiestry. Jego następcami byli Jarosław Gałuszka oraz Mieczysław Lorenc, a następnie Józef Ceklarz, pod którego dyrygenturą orkiestra odniosła sukces na festiwalu powiatowym.
W 1973 roku orkiestrą kieruje Wojciech Jamróz. Nową jakość wnosi jego pasja, muzyczny entuzjazm, młodość i zapał do pracy. Jest on silnie osadzony w środowisku lokalnym, ponadto jest wychowankiem dotychczasowego dyrygenta. Dalsze wydarzenia pokazują, iż zaczyna się złoty okres w dziejach orkiestry. Po różnych trudnych sytuacjach sprzed lat, z podstawowego składu zespołu zostało zaledwie kilku muzyków. Celem przy odbudowie zespołu było zachęcenie jak największej liczby osób, szczególnie dzieci i młodzieży, by uczyć ich gry na instrumentach.
Mnogość kandydatów na orkiestrantów pozwoliła rozważyć przebudowę zespołu, wskutek czego postawiono na rozwój sekcji instrumentów drewnianych. Wprowadzono utwory i kompozycje złożone o trudniejszej instrumentacji, o ciekawszym brzmieniu, które pozwalały na wykazanie się muzykom swoimi umiejętnościami. Kolejną rewolucyjną zmianą było pojawienie się w składzie orkiestry płci żeńskiej. Pierwsza kobieta weszła w skład sekcji dętej drewnianej w 1975 roku i zagrała na saksofonie.
Zasadniczy wpływ miało nowe umundurowanie. Wzbogacono tradycyjny mundur o nowe elementy: pelerynę i nawiązujący do regionu kapelusz góralski z orlim piórem, a dotychczasową buławę (dawniej będąca znakiem władzy), która była w rękach kapelmistrza, zastąpiła góralska ciupaga. Nowy, atrakcyjny wizerunek orkiestry przetrwał do dnia dzisiejszego.
W 1996 roku orkiestrę przejął Piotr Rataj. Była to kolejna sytuacja, w której prowadzenie orkiestry przejmuje jej wychowanek. Z orkiestrą był związany od 1979 roku już jako kilkunastoletni chłopak. Sprawował się jako pilny uczeń, wskutek czego już po kilku latach wspierał kapelmistrza w pracy nauczycielskiej, ucząc gry na instrumentach swoich młodszych kolegów. Pomocnikiem dyrygenta był najpierw Wojciech Żmuda, a następnie Józef Karpierz, który uczył gry na instrumentach, a także przepisywał nuty dla zespołu. Skład orkiestry coraz bardziej się powiększał, a w jego szeregi wstępowali bardzo młodzi ludzie. Zwiększył się także udział płci żeńskiej, której liczebność wzrosła do 17, a cała orkiestra liczyła 50 osób. Piotr Rataj jest kapelmistrzem do dnia dzisiejszego. Za jego dyrygentury przewinęło się wielu muzyków wchodzących w skład orkiestry. Niektórzy z nich grają do dziś, jednak jej skład obecnie przede wszystkim tworzą młodzi ludzie.
Orkiestra Dęta OSP w Mszanie Dolnej nadal czynnie się rozwija. Na przestrzeni lat jej dyrygenturę obejmowali różni kapelmistrzowie, których pasją była i jest muzyka. Można zauważyć jak na przestrzeni lat bardzo ewoluował skład orkiestry, dawniej grali w niej sami mężczyźni, dziś większość stanowią kobiety. Kapelmistrz wraz z orkiestrą tworzą globalną markę orkiestry, która jest szeroko rozpoznawalna zarówno na terenie powiatu limanowskiego, Małopolski, jak i za granicą – w Chorwacji, Grecji, Niemczech, Czechach, Rumunii, Słowacji oraz wśród Polonii, mieszkającej w Stanach Zjednoczonych. Koncerty w znanych polskich bazylikach – Częstochowa, Ludźmierz, Licheń, Limanowa, Kalwaria Zebrzydowska zawsze przyciągają mnóstwo ludzi oraz promują mszańską lokalną kulturę.
Aktywność Orkiestry, jej zaangażowanie w uroczystości religijne, strażackie, wydarzenia samorządowe, powiatowe oraz wydarzenia związane z życiem mieszkańców Mszany Dolnej w pełni uzasadniają powiedzenie, że nie jest to tylko orkiestra strażacka, ale jest to NASZA orkiestra, orkiestra Mszany Dolnej. Orkiestra jest również laureatką wielu przeglądów orkiestr dętych – na szczeblu powiatowym, wojewódzkim oraz ogólnopolskim. W tym roku Orkiestra uplasowała się na 2. miejscu pośród wszystkich orkiestr, biorących udział w Powiatowym Przeglądzie Orkiestr Dętych w Limanowej i zakwalifikowała się do Małopolskiego Festiwalu Orkiestr Dętych „Echo Trombity”, gdzie zajęła 3. miejsce w kategorii orkiestr OSP. W dniu 26 czerwca Orkiestra wzięła udział w Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr OSP organizowanym przez Oddział Wojewódzki Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP, na którym otrzymała I wyróżnienie.
tekst: Karolina Duda – sekretarz Orkiestry Dętej OSP w Mszanie Dolnej; oprac. MAG
fot. arch. Orkiestry Dętej OSP w Mszanie Dolnej
