W niedzielę 25 października pójdziemy do urn wyborczych, żeby oddać głos na swojego faworyta w wyborach parlamentarnych. Przyjrzyjmy się jak to bywało w przeszłości, przez pryzmat ludzi związanych z powiatem limanowskim…
Pierwsze wolne wybory
Pierwsze wolne wybory parlamentarne odbyły się 27 października 1991 roku. W okręgu 32 obejmującym województwo nowosądeckie do zdobycia było 7 mandatów. Warto przypomnieć listę posłów, którzy wówczas weszli do Sejmu:
1). Bronisław Dutka (PSL) – 5736 głosów
2). Lech Kaczyński (Porozumienie Centrum) – 15 813 głosów
3). Zygmunt Berdychowski (Porozumienie Ludowe) – 13 413 głosów
4). Stanisław Żurowski (Unia Demokratyczna) – 7671 głosów
5). Andrzej Gąsienica-Makowski (Związek Podhalan) – 10 866 głosów
6). Henryk Opilo (Konfederacja Polski Niepodległej) – 4686 głosów
7). Stanisław Rakoczy (Wyborcza Akcja Katolicka) – 11 194 głosów
Z terenu, wtedy jeszcze nie powiatu, a rejonu limanowskiego – reprezentowali nas: Bronisław Dutka oraz zmarły dwa lata temu Radca Prawny i Notariusz Stanisław Rakoczy z Limanowej.
Kadencja trwała tylko 2 lata. Prezydent Lech Wałęsa w maju 1993 r. rozwiązał Parlament i zarządził Wybory na dzień 19 września 1993 roku.
Limanowszczyzna bez swojego posła
Podobnie jak dwa lata wcześniej, mieliśmy w okręgu tym razem 28 (województwo nowosądeckie) do wybrania siedmiu posłów. Niestety limanowszczyzna nie doczekała się swojego przedstawiciela. Mimo uzyskania 5201 głosów posłem nie został PSL-owiec Bronisław Dutka. Ubiegli go: Grażyna Kotowicz (6151) oraz kandydujący w obecnych wyborach Stanisław Pasoń (8499). Na liście był także Franciszek Dziedzina z niezłym wynikiem 2794 głosów. Na innych listach można spotkać nazwiska obecnych radnych powiatowych. Ciekawostką jest fakt z jakich startowali komitetów. Tadeusz Kubowicz startował z SLD i uzyskał 342 głosy. Natomiast były burmistrz Limanowej Marek Czeczótka, kandydat Unii Demokratycznej uzyskał 2183 głosy.
Początek Akcji Wyborczej Solidarność
21 września 1997 roku, odbyły się kolejne wybory parlamentarne, zakończone wielkim triumfem Akcji Wyborczej Solidarność. My w okręgu 28, wybieraliśmy już niemal tradycyjnie siedmiu posłów. Niestety, ziemia limanowska znów została bez swojego przedstawiciela. AWS wprowadził pięciu posłów (Andrzej Szkaradek, Zygmunt Berdychowski, Kazimierz Dzielski, Franciszek Adamczyk oraz Zofia Krasicka-Domka). Kandydaci AWS z limanowszczyzny: Jan Sułkowski (5881) oraz Stanisław Rakoczy (5889) nie otrzymali mandatów. Z list Unii Wolności do Sejmu dostał się Marian Cycoń (9751 głosów), obecny parlamentarzysta Platformy Obywatelskiej. Na liście kandydatów UW, widniało nazwisko limanowskiego lekarza Jana Ciny (3602 głosy).
Platforma i PiS wkraczają na scenę
Rok 2001 to wkroczenie na scenę polityczną Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości. 23 września wielkie zwycięstwo odniósł Sojusz Lewicy Demokratycznej, a totalną porażkę AWS. Nawet w okręgu sądeckim, najwięcej posłów – trzech, wprowadziło SLD (Kazimierz Sas – 24 046, Jan Knapik – 5895, Stanisław Jarmoliński – 3062). Pozostałe mandaty przypadły: PO – 2 (Andrzej Czerwiński – 11 868, Tadeusz Parchański – 4926), PIS – 1 (Ryszard Nowak – 7691), LPR – 1 (Zofia Krasicka-Domka – 15 755), PSL – 1 (Bronisław Dutka – 4484), Samoobrona RP – 1 (Tadeusz Szukała – 4884). Komitet Wyborczy „Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy” mimo mocnego składu, nie zdołał dostać się do Sejmu.
A wszystko przez nieprzekroczenie 5% progu wyborczego. Na liście byli m.in. Andrzej Szkaradek, Jerzy Gwiżdż, Andrzej Gut-Mostowy, Stanisław Kogut oraz Jan Chorągwicki – radny gminy Mszana Dolna który uzyskał 491 głosów. Do Sejmu z powiatu limanowskiego dostali się wówczas: Tadeusz Parchański oraz po 8 latach przerwy Bronisław Dutka. Był to czas debiutów na listach wyborczych: Tadeusza Patality (PO) – 4124 głosy oraz Wiesława Janczyka (PIS) – 3892 głosy. Tradycyjnie z PSL-u kandydował Franciszek Dziedzina, ale dorobek 2085 głosów nie pozwolił mu na objęcie mandatu poselskiego. Z ostatniego 15 miejsca ubiegał się o miejsce w parlamencie Paweł Talar (901 głosów). W najbliższych wyborach, także jest obecny na liście PSL-u.
Sejm i Senat V kadencji
25 września 2005 roku, wybieraliśmy Sejm i Senat V kadencji. Podobnie jak w kraju, także i w naszym 14 okręgu, zwyciężyło „Prawo i Sprawiedliwość”. Posłami z ramienia PIS-u zostali: Stanisława Okularczyk – 12 016 głosów, Edward Siarka – 10 778 głosów, Arkadiusz Mularczyk – 9566 głosów oraz Anna Paluch – 9547 głosów. Bardzo dobry wynik (7687 głosów) nie pozwolił dostać się na Wiejską Wiesławowi Janczykowi. Warto zwrócić uwagę że z listy PIS-u startowali w tych wyborach: Jan Puchała, obecnie starosta limanowski (4937 głosów) oraz Bolesław Żaba, obecny wójt gminy Mszana Dolna (4430). Były to jedyne próby „parlamentarne” obydwu panów. Ani wcześniej, ani później nie byli już zainteresowani poselskimi mandatami.
Platforma Obywatelska otrzymała dwa mandaty (Andrzej Czerwiński – 13 770 głosów oraz Andrzej Gut-Mostowy – 11 282 głosy). Niestety nie wszedł Tadeusz Parchański. Poseł poprzedniej kadencji otrzymał 4740 głosów, co nie wystarczyło do reelekcji. Wójt Gminy Mszana Dolna, Tadeusz Patalita startował do Senatu. Otrzymał 23 580 głosów, co dało mu 7 pozycję wśród 13 pretendentów. Zwyciężył Stanisław Kogut przed Franciszkiem Adamczykiem.
Posłem na kolejną kadencję został przedstawiciel PSL Bronisław Dutka (5469 głosów). Był on jedynym przedstawicielem powiatu limanowskiego w Sejmie V kadencji. Tradycyjnie na liście PSL-u dostrzegamy Franciszka Dziedzinę z 1364 głosami. Posłem z ramienia LPR został Edward Ciągło (9470 głosów). Drugi wynik na liście Ligi Polskich Rodzin zanotował Stanisław Dębski – 4944 głosy. Listę posłów z okręgu 14 uzupełniła dosyć niespodziewanie Elżbieta Wiśniowska z Samoobrony RP z 4839 głosami.
Przedterminowe wybory
W 2007 roku mieliśmy przedterminowe wybory parlamentarne. 21 października w skali kraju zwyciężyła Platforma Obywatelska. Natomiast w okręgu 14 w siłę rosło Prawo i Sprawiedliwość. PIS wprowadził pięciu posłów: Arkadiusz Mularczyk z rekordowym wynikiem – 47 929 głosów, Edward Siarka – 15 697 głosów, Anna Paluch – 14 972 głosy, Barbara Bartuś – 10 856 głosów oraz po raz pierwszy Wiesław Janczyk z Męciny z dorobkiem 10 696 głosów. Debiut na liście wyborczej PIS zaliczyła Ewa Filipiak z Kasinki Małej z 2827 głosami. Trzy mandaty zdobyła Platforma Obywatelska. Posłami zostali ponownie: Andrzej Czerwiński (24 708 głosów) oraz Andrzej Gut-Mostowy (16 009 głosów). Dwójkę „rutyniarzy” uzupełnił Witold Kochan z Gorlic (8515). Dwa lata wcześniej startował z list PIS-u i niewiele brakowało aby wtedy uzyskał mandat poselski.
Witold Kochan w grudniu 2010 roku, został burmistrzem miasta Gorlice i w ten sposób zwolniło się miejsce w parlamencie. 4 na liście Tadeusz Patalita, osiągnął wynik 6968 głosów, co pozwoliło mu objąć zwolniony mandat. Swój jedyny start w rozgrywce o „posłowanie” odnotował Marian Wójtowicz z Limanowej (2312 głosów). Skuteczną walkę wyborczą stoczył Bronisław Dutka z PSL-u (rekordowe 8764 głosy) i po raz trzeci z rzędu będzie zasiadał na Wiejskiej. Tradycyjnie startował Franciszek Dziedzina z Mszany Dolnej, tym razem uzyskał 1462 głosy. Tak więc w VI kadencji (2007 – 2011) powiat limanowski miał rekordową ilość przedstawicieli: Wiesław Janczyk (PIS), Bronisław Dutka (PSL), Tadeusz Patalita (PO).
Tak było 4 lata temu
Ostanie wybory parlamentarne w 2011 roku w skali kraju powtórnie wygrała Platforma Obywatelska. Natomiast w okręgu 14, obejmującym obszar byłego województwa nowosądeckiego bezapelacyjnie zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość. Partia prezesa Kaczyńskiego wprowadziła aż siedmiu posłów. Byli to: Arkadiusz Mularczyk – 45 801 głosów, Barbara Bartuś – 14 652 głosy, Wiesław Janczyk – 13 993 głosy, Edward Siarka – 13 264 głosy, Anna Paluch – 9 764 głosy, Andrzej Romanek – 9743 głosy, Piotr Naimski – 5388 głosów. Nasz region, po raz drugi raz z rzędu reprezentował Wiesław Janczyk i był to jedyny parlamentarzysta z powiatu limanowskiego. Ewa Filipiak z Kasinki Małej uzyskała 3513 głosów. W VII kadencji mieliśmy też trzech przedstawicieli Platformy Obywatelskiej.
Reprezentowali nas: Andrzej Czerwiński (16 723 głosy), Andrzej Gut-Mostowy (15 345 głosów) oraz Marian Cycoń (10 678 głosów). Z terenu powiatu limanowskiego PO reprezentowali na liście: Tadeusz Patalita (6422 głosy) oraz Małgorzata Niemiec (1125 głosów), ale mandatów nie zdobyli. Wielka klęskę poniósł PSL, który nie wprowadził żadnego posła. Zasiadający przez ostatnie trzy kadencje Bronisław Dutka uzyskał 6583 głosy, co przy słabym wyniku całej listy nie przełożyło się na parlamentarny mandat. Startujący, jak się wydaje od zawsze Franciszek Dziedzina uzyskał najsłabszy wynik (823 głosy) w historii swoich poselskich startów.
Tekst: Rafał Kubowicz
